Świadome odbieranie bodźców płynących z rzeczywistości jest kluczem do wielu drzwi. Także do tych z tabliczką “dobre samopoczucie i energia” czy “odpowiednie, zdrowe odżywianie”. Zwiększona uważność w przypadku jedzenia skutkuje dokonywaniem lepszych, bardziej wartościowych dla organizmu, wyborów żywieniowych. W miejscu pomiędzy bodźcem, a reakcją pojawia się czas na chwilę zastanowienia i podjęcie decyzji. Wyłączamy automatyzm, nieuświadomione nawyki, które pojawiły się w nas przez lata. Jeżeli tego nie zrobimy bezwiedne sięgamy po kolejną porcję jedzenia, jak po garść popcornu w kinie. Tylko, że to nie seans filmowy, a nasze życie. Niestety okazuje się, że w pewnym stopniu, w niektórych kwestiach bezmyślne. Chociaż ta konstatacja nie jest do końca taka negatywna – pozwala na zapoczątkowanie procesu zmiany.
Często jednym z pierwszych kroków na drodze do modyfikacji trwałych, niekorzystnych nawyków żywieniowych jest świadome jedzenie. Takie, podczas którego nie robisz nic innego. Nie czytasz, nie oglądasz, nie odwracasz swojej uwagi od tego, co masz na talerzu (w ręku, w misce…).
Możesz być zaskoczony wrażeniami. Posiłki zyskują na intensywności smaku, struktury, zapachu.
Dzięki porzuceniu nawyku automatycznego, szybkiego pochłaniania jedzenia nagle jesteśmy w stanie stwierdzić, że coś jest jednak za słone, za słodkie, za tłuste. Możemy odkrywać nowe, satysfakcjonujące połączenia smakowe.
Nawyk szybkiego jedzenia kształtowany jest już w dzieciństwie, gdy rano, przed wyjściem do szkoły należy się spieszyć przy śniadaniu, aby się nie spóźnić. Później ten wzorzec tempa i sposobu jedzenia jest powielany i utrwalany.
Często też posiłki są wysokoprzetworzone, pozbawione błonnika i wielu wartości odżywczych, niemal same rozpływają się w ustach (np. białe pieczywo zamiast razowego, płatki kukurydziane, kóre rozmiękają sie na papkę zamiast płatków owsianych itd.). Skutecznie wpływa to na oduczenie się odruchu długiego przeżuwania oraz jego ograniczenie.
Dla zdrowia istotne jest przeżuwanie, co łączy się nierozerwalnie z przeżywaniem spożywanego posiłku. Jest to nawyk, który pozytywnie wpływa na przyswajanie składników odżywczych przez organizm (jak mówi chińskie przysłowie „Twój żołądek nie ma zębów”).
Przeżuwanie jest istotne w procesie prawidłowego trawienia, powoduje wydzielanie śliny i jej głównego enzymu – amylazy, alkalizującej pokarm, pomocnej w trawieniu węglowodanów złożonych (produktów pełnoziarnistych). Wpływa regulująco na apetyt, pomaga w skupieniu uwagi. Pozwala rozwinąć świadome jedzenie oraz odczuwanie bogactwa smaków, zapachów i konsystencji pokarmów. Dzięki temu pobudza zmysły i emocje. Ma ogromny wpływ na pozytywne zmiany w odżywianiu.
W zależności od uwarunkowań społecznych, genetycznych, potrzeb indywidualnych i stanu zdrowia każdy kęs powinien być przeżuwany około 25-50 razy. Zatrzymaj się.
Rozpocznij już dziś, na nowo, naukę świadomego i uważnego jedzenia koncentrując swoja uwagę na przeżuwaniu (i przeżywaniu). Przyjrzyj się, jak wygląda Twój posiłek, jak pachnie. Znajdź odpowiednie nazwy. Odkładaj sztućce po każdym kęsie i obracaj pokarm w ustach tak długo, jak to dla Ciebie możliwe. Spróbuj jeść ręką, która nie jest Twoją dominującą (wówczas, niejako, będziesz musiał skupić większa uwagę na swoich ruchach). Możesz też liczyć w trakcie przeżuwania. Skoncentruj się na posiłku, jego smaku i konsystencji. Ponadto im więcej przeżuwasz, tym mniej jedzenia jest Ci potrzebne do zaspokojenia głodu. Wpływ mają na to hormony regulujące poczucie sytości (m. in. cholecystokinina), które wydzielane są w żołądku i docierają do podwzgórza po upływie określonego czasu od rozpoczęcia jedzenia. Gdy jesz szybko, jesz też dużo – sygnały o poczuciu sytości nie zdąży dotrzeć do mózgu w odpowiednim czasie (stąd pojawiające się uczucie przejedzenia itp.).
Uważność podczas jedzenia wpływa nie tylko na Twoje zdrowie w wymiarze biologicznym (wygląd, wagę), ale również na Twój styl życia. Świadoma uwaga, bycie tu i teraz to praktyka, która pozwala trwać w kontakcie ze sobą. Profesor medycyny, jeden z propagatorów metody mindfulness Jon Kabat-Zinn (polecam jego książki!) opracował autorski program redukcji stresu i zwiększenia relaksacji w oparciu o zdolność bycia uważnym, w połączeniu z naukowym medycznym podejściem. Program MBSR stosowany jest w klinkach medycznych oraz wielu instytutach na całym świecie.
Spróbuj zwrócić uwagę na to czy Twój umysł podczas jedzenia jest zajęty czymś innym i czy znowu ocknąłeś się nagle, gdy talerz jest już pusty. Czy po raz kolejny ominął Cię słodkawy smak włoskiego grochu, jego lekko duszny zapach i początkowo chrupka, a później kremowa struktura odczuwalna na języku i podniebieniu…